Похожие Темы

[Alexios]

Reis666

Черная Русь это Гродно, Пинск.

Нет, камрад. Пинск - это не Черная Русь. Черная Русь - это Городно, Новогродок, Волковыйск. Слоним. Пинск, Туров, Давид-Городок - это Полесье.

[Аспарух]

Вот ещё немного по археологии Верхнего Понеманья. И снова на белорусском.

Археологические исследования в бассейне реки Шары.

Спойлер (раскрыть)

Археалагічныя даследаванні ў басейне ракі Шчары

Васіль Супрун
(Слонім)

Аўтарам гэтага паведамлення археалагічныя даследаванні ў басейне ракі Шчары – буйнейшага левага прытоку Нёмана – праводзіліся ў асноўным з 1963 да 1970 года. Разведкай былі ахоплены Слонімскі, часткова Дзятлаўскі, Івацэвіцкі, Баранавіцкі, Ляхавіцкі і Зэльвенскі раёны. Пры гэтым ставілася мэта, па магчымасці, паўней выявіць і апісаць усе археалагічныя помнікі краю. На даследаванай тэрыторыі ўпершыню было адкрыта і ўведзена ў археалагічную навуку каля дзвюхсот раней невядомых помнікаў розных гістарычных эпох: ад мезалітычных стаянак людзей да селішчаў і могільнікаў сярэднявечча. Сабрана вялікая колькасць пад’ёмнага матэрыялу: адшчэпаў і вырабаў з крэменю, каменных вырабаў, керамікі, металічных і іншых знаходак. Многія аб’екты шурфаваліся, а многаслойны помнік Русакова-ІІ і курганы каля Орлавіч Слонімскага раёна раскопваліся. Справаздачы аб гэтых работах захоўваюцца ў Архіве Інстытута гісторыі НАН Беларусі.

Сярод даследаванай тэрыторыі найбольш цікавай і багатай у археалагічным сэнсе аказалася Слонімшчына. Размешчаная ў басейне сярэдняга цячэння Шчары, якая ў найдаўнейшыя часы служыла вадзяной магістраллю між Палессем і Панямоннем, яна ўжо ў эпоху неаліту была заселена даволі шчыльна. У гэтым раёне выяўлена каля 30 стаянак каменнага веку і эпохі бронзы, больш за 60 селішчаў пазнейшых часоў, каля 10 розначасовых гарадзішчаў і сховішчаў, нямала курганных груп і могільнікаў. Гэта больш, чым у суседніх Баранавіцкім, Зэльвенскім і Пружанскім раёнах разам узятых. Слонімшчына – сваеасаблівы археалагічны запаведнік.

Стаянкі першабытных людзей тут выяўлены каля наступных населеных пунктаў: Паўлава (правы бераг р.Дымаркі), Навікі (урочышча Вулашно), Едначы (хутар Янава), Ніз (урочышча Гарадзішча), Паўлавічы (левы бераг р.Шчары), Прырэчча (урочышча Драшкава), Камлявічы (урочышчы Загор’е і Вомша), Ферадкі (урочышча Лазавыя), Міцькавічы (урочышчы Яловікі і Хваіна), Талькаўшчына (на правым беразе р.Шчары і ў поплаве), Лабазоўка (на месцы кар’ера), Слонім (на ўрочышчах Скубішоўка, Дубы, Соміна, Сабачоўка), Чапялёва (урочышчы Соміна і Гараб’ёва горка), Шылавічы (урочышчы Ніўка, Палачышча, Хвядоўшчына, Турэц), Русакова (урочышчы Літоўскі груд і Завала), Клепачы (абапал возера Бяздоннага), Нагуевічы (левы бераг р.Ісы). Акрамя таго, каменныя і крамянёвыя прылады працы ў розныя часы знаходзілі і каля вёсак Дзераўная, Забулле, Міжэвічы, Навасёлкі, Асабнякі і іншых.

Памеры і аддаленасць стаянак ад вадаёмаў залежалі ад рэльефу мясцовасці, але звычайна яны займалі невялікую плошчу (100 x 50м) і размяшчаліся на пясчаных берагах буйных рэк ці іншых вадаёмаў. Найбольш характэрнымі знаходкамі тут з’яўляліся крамянёвыя пласцінкі, рэтушаваныя скрабкі, разцы, праколкі, наканечнікі стрэлаў, рубячыя прылады, каменныя адбойнікі і фрагменты глінянага вострадоннага посуду ручной лепкі з прымесямі ў гліне расліннасці ці каменнай жарствы (у познім неаліце).

Неабходна адзначыць, што чыстыя неалітычныя ці з эпохі бронзы помнікі сустракаюцца рэдка. Часцей на іх наслойваліся матэрыялы іншых археалагічных эпох. Тым больш, што рэзкага размежавання паміж эпохамі неаліту і бронзы ні ў часе, ні ў матэрыяльнай культуры не існавала. Раздзяленне праведзена ўмоўна.

Найбольш характэрнымі для эпохі бронзы з’яўляюцца наступныя прыкметы: вырабы з крэменю становяцца больш дасканалымі, разнастайнымі, часамі падшліфаванымі; на каменных прыладах прыкметна імітацыя кантаў пры іх шліфоўцы; кераміка становіцца пласкадоннай або з закругленым днішчам, больш шырокага асартыменту і формаў; знікаюць дамешкі расліннасці ў гліне, бо дамешваецца толькі жарства, зрэдку – пясок; сустракаецца посуд з заштрыхаванай паверхняй. Селішчы нібы крыху пашыраюць свае памеры і прасоўваюцца ўглыб раней неабжытых тэрыторыяў, на меншыя рэкі.

Да стаянак-селішчаў эпохі бронзы можна аднесці археалагічныя помнікі, выяўленыя каля вёсак Едначы (Янава), Камлявічы (Вомша), Ферадкі (Чартавыя), Парэчча (Буслаўка). Прырэчча (Драшкава), Міцькавічы (Хваіна), Васілевічы (Кут), Талькаўшчына (на поўдзень ад фермы), Чапялёва (Соміна), Шылавічы (Турэц, Студзяніца), Шундры (Вуглы), Русакова (Літоўскі груд). На тэрыторыі Слоніма да гэтай групы помнікаў можна аднесці селішча ва ўрочышчы Дубы. Магчыма, што да позняй бронзы можна аднесці і селішчы каля вёсак Дзераўная (Пукрэўшчына, Карпаўшчына), Забулле (Селішча).

У т.зв. жалезным веку, які пачынаецца прыблізна з 6 ст. да н.э. і цягнецца да 8 cт. н.э., селішчы распаўсюджваюцца амаль на ўсю тэрыторыю раёна. У гэты час інтэнсіўна асвойваецца земляробства, чаму спрыяла вынаходства жалеза, якое паступова замяняла крамянёвую індустрыю. У раннім жалезным веку традыцыйна яшчэ бытавалі і многія вырабы з крэменю, бо на Слонімшчыне выплаўка жалеза з мясцовай балотнай руды была шырока асвоена толькі недзе на рубяжы нашай эры. Найбольш значныя асяродкі, звязаныя з гэтым новым промыслам, размяшчаліся каля вёсак Навасёлкі (Паўлаўскага сельсавета), Мілошавічы і Ражавічы. Тут выяўлены сляды шматлікіх каменных домніц, гліняныя соплы, шлак і асобныя знаходкі крыцы. Былі, відаць, такія прымітыўныя домніцы і ў іншых месцах, але асноўны цэнтр па выплаўцы жалеза існаваў паблізу Навасёлак (урочышча Вепраўка).

Селішчы, датаваныя гэтым часам, асабліва познім жалезным векам, выяўлены каля Асабнякоў, Васілевіч, Глоўсевіч, Дзераўной, Забулля, Кавалёў, Казловіч, Лабазоўкі, Масілавіч, Міжэвіч, Мяльканавіч, Мілошавіч, Навасёлак, Парэчча, Рахавіч, Салянікоў, Талькаўшчыны, Шылавіч, Ягнешчыц і іншых вёсак.

Гэтыя паселішчы былі зусім не падобныя на сучасныя вёскі. Яны не мелі ніякай сістэмы планіроўкі. Жыллё размяшчалася побач з гаспадарчымі пабудовамі. У курных хатах месціліся вялікія сем’і, якія складаліся з некалькіх пакаленняў родзічаў. У хатах без акон ачаг размяшчаўся побач з дзвярыма. Ён быў крыху заглыблены ў мацерык і абложаны каменнем. Такія ачагі, дыяметрам каля аднаго метра, выяўлены на селішчах Студзяніца, Соміна, Косаўскі тракт. Памеры вёсак залежалі ад колькасці жыхароў і ўмоў прыдатных для земляробства і жывёлагадоўлі. У гэты час людзі ўжо карысталіся калодзежамі-ямамі, якія капаліся побач з рэкамі, крыніцамі, забалочанымі месцамі і ў выпадку неабходнасці паглыбляліся да 3-5 метраў. Такія ямы-калодзежы выяўлены каля Сыпанай гары паблізу Палатніцы і на гарадзішчы Куроўска гара паблізу Талькаўшчыны.

Кераміка ў гэты перыяд становіцца больш грубай і рыхлай, няроўна абпаленай і больш прымітыўна арнаментаванай. Паверхня яе штрыхуецца неахайна. Відавочна, што працэс штрыхоўкі (загладжвання) паверхні посуду праводзіўся не пасля падсушкі, а ў час лепкі і фармоўкі. Магчыма, што найбольш здольныя ўмельцы пераключыліся на вырабы з жалеза, якое стала найбольш прэстыжным і каштоўным. У гліну, каб не трэскалася пры сушцы, замест жарствы дамешваўся пясок.

Недзе ў палове І тысячагоддзя н.э. на Слонімшчыне з’явіліся першыя гарадзішчы-сховішчы. Мясцовае насельніцтва, напалоханае нейкай нечаканай вонкавай пагрозай, вымушана было выкарыстоўваць суседнія цяжкадаступныя ўзвышшы як сховішчы. Магчыма, што пры гэтым узводзіліся нейкія часовыя заслоны. Сляды ад іх не захаваліся, аднак на вяршынях і ля падножжаў такіх узвышшаў-сховішчаў сустракаецца кераміка. Такія гарадзішчы-сховішчы на тэрыторыі сучаснай Слонімшчыны існавалі паблізу Азярніцы (Татарская гара), Вераб’евіч (Бяседа і Гострая горка), Дзераўной (Старжаная гара), Палатніцы (Сыпаная гара), Прырэчча (Драшкава), Талькаўшчыны (Куроўска гара), Чапялёва (Гарадок), Чамяроў (Малева), Шылавіч (Турэц), у Слоніме (Бахмутка, Пясчанка. Лыса гара).

Прыцягвае ўвагу, што ў той жа час з’яўляецца шэраг новых паселішчаў, якія маглі быць вынікам падсялення прышлага насельніцтва.

Другі прыліў насельніцтва заўважаецца напрыканцы І тысячагоддзя, калі ізноў з’яўляецца шмат новых селішчаў і гарадзішчаў. На гэты раз абарончыя ўмацаванні з землянымі валамі і ровамі ўзводзіліся або на месцах былых сховішчаў, або на новых узвышшах ці іх мысах. Гарадзішчы 10-13 стст. захаваліся каля Слоніма (Косаўскі тракт), Збочна (Гарадзішча), Асабнякоў (Акоп), Высацка, Нізоў (Гарадзішча), Талькаўшчыны (Куроўшчына або Курава). На гэтых старажытных умацаваннях прыкметны сляды культурных напластаванняў, што сведчыць аб працяглым іх выкарыстанні нашымі продкамі. Ёсць і сляды неаднаразовых пажараў.

Селішчы феадальнага часу выяўлены каля большасці сучасных вёсак. Некаторыя вёскі аб’ядналі ў сабе па некалькі былых селішчаў. Утварыліся контуры вуліц.

Асобную групу археалагічных помнікаў утвараюць курганныя і старажытныя грунтовыя могільнікі. Курганы на Слонімшчыне захаваліся каля горада Слоніма (урочышча Соміна), вёсак Баравікі (на могілках), Ганькі (на ўскрайку суседняга лесу). Едначы (паўскрай дарогі ў в.Ніз, у лесе), Кавалі (пры палявой дарозе ў в.Дзераўная*), Нагуевічы (ва ўрочышчы Івішчы, у лесе), Орлавічы (на могілках), Піронім (на ўскрайку лесу пры дарозе ў в.Войневічы), Рахавічы (на могілках і побач з імі), на могілках былой в.Багданавічы, Талькаўшчыны (2 км на ўсход ад вёскі, у лесе), Шундры (у лесе, 1,5 км на паўднёвы-захад ад вёскі). У апошні час былі знішчаны курганныя могільнікі ў Васілевічах, Дзераўной, Паўлаве, Паўлавічах (раскапаны В.Сядовым), Рышчыцах.

Усе курганы Слонімшчыны круглыя ў плане, вышынёй ад 0,6 да 2,0 і дыяметрам 4-16 м (акрамя аднаго дугападобнага кургана вышынёй каля 1,0 і даўжынёй 24 м паблізу в. Паўлава). Побач з вёскай Юхнавічы ўзвышаецца да 2 м старажытны курган-могільнік з мноствам пахаванняў, дыяметр круглага ў плане могільніка каля 27 м. На паверхні яго меліся каменні. Вакол некаторых курганных насыпаў прыкметны ровікі.

Улічваючы розначасовыя раскопкі, можна меркаваць, што пахаванні пад курганамі ў гэтай мясцовасці праводзіліся прыблізна з 11 да 17 ст. Але адначасова бытавала і традыцыя звычайных ямных пахаванняў. Ёсць могільнікі і з суцэльнай каменнай вымасткай паверхні грунтовых магіл (Куцэйкі, Клепачы побач з возерам Бяздонным, хутар Выбар побач з Навасёлкамі). Пад курганамі ж пахаванні праводзіліся па рознаму абраду: у ямах глыбінёй 40-60 см, на паверхні мацерыка і непасрэдна ў насыпах (упускныя). Пры раскопках аднаго з курганаў у Орлавічах выяўлены чатыры нябожчыкі, пахаваныя ў розныя часы. Адзін – у падкурганнай яме глыбінёй 50 см, астатнія – упускныя. Курган мог быць сямейнай грабніцай.

Даследаванні могільнікаў дазваляе выказаць меркаванне, што насельніцтва тут прытрымлівалася неаднолькавых рытуальных традыцый, а гэта значыць, было змешаным. На жаль, праблема гэтая застаецца невывучанай. Аналіз дадзеных разведкі прыводзіць да думкі, што край неаднаразова падсяляўся прышэльцамі як з поўдня, так і з поўначы. Адно з апошніх такіх падсяленняў (магчыма з поўдня) можна датаваць 13 ст.

Што ж далі аўтару згаданыя археалагічныя даследаванні?

1. Выяўлена, што ў старажытнасці р.Шчара была адной з важнейшых водных магістраляў, якія злучалі басейн Дняпра з Панямоннем (Прыпяць з Нёманам).

2. Археалагічны матэрыял дазваляе выказаць новыя думкі пра паходжанне назвы “Услонім”, а таксама пра заснаванне Слоніма і шэрагу іншых населеных пунктаў.

3. Атрыманыя матэрыялы даюць падставы лічыць, што тэхналагічны прыём штрыхавання (загладжвання змочаным пэндзлем сценак глінянага посуду) не абарваўся ў 5 ст. н.э., як лічаць некаторыя даследчыкі, а выкарыстоўваўся на даследаванай тэрыторыі да прымянення ганчарнага круга. Праўда, у рэдкіх выпадках і зменлівых формах.

4. На аснове вышэйсказанага можна выказаць думку, што т.зв. штрыхаваная кераміка не была атрыбутам ці галоўнай прыкметай археалагічнай культуры балтаў, як сцвярджаюць многія вучоныя, а з’яўлялася толькі рэгіянальнай асаблівасцю керамічнай вытворчасці славян. Помнікі Слонімшчыны сведчаць, што ўзнікла яна напрыканцы неаліту.

5. Балцкі субстрат на Слонімшчыне і ў Пашчар’і не прасочваецца, а ёсць асобныя, больш познія пранікненні балцкай культуры.

Для просмотра ссылки Зарегистрируйтесь

[konrad karlovich]

Аспарух

Кстати на счёт неканонических браков. Нужно будет хорошенько проштудировать генеалогию Рюриковичей 11 - 13 веков. Возможно иногда в угоду политической целесообразности церковь давала на них разрешение!?

Здравствуйте, господа! Разрешите слово сказать?

А.Г. Плахонин " История Российская В.Н. Татищева и исследование генеалогии Рюриковичей"

Автор критикует версию Назаренко. Но самое интересное, несколько размывает идею о невозможности браков 6-ой степени родства. С конкретными примерами. Даже ссылку на церковное право дает.

[Alexios]

konrad karlovich

А.Г. Плахонин " История Российская В.Н. Татищева и исследование генеалогии Рюриковичей"

Для просмотра ссылки Зарегистрируйтесьна статью, чтобы не беспредметно.

[Ratsha]

Собственно, выводы Плахонина не так уж много и добавляют к выводам Назаренко. И так было ясно, что на данные Татищева о происхождении Всеволодка Городенского полагаться нельзя.
Но заинтересовали собранные им данные о княжеских браках родственников в 6-й степени. А также данные о находке печати "св.Давид-процветший крест" в Дорогобуже (№333б) и печати "св.Глеб-процветший крест" в Гродно (№333)!
Если допустить то, что эти печати являются княжескими, в чем правда пока полной уверенности нет, и добавить к этому информацию о находках подобных же печатей со св. Симеоном и св.Борисом, то целая "Династия Процветшего креста" вырисовывается!
А с учетом того, что пока ничего неизвестно об использовании князем Мстиславом-Андреем Всеволодовичем на своих печатях символа "процветший крест", то напрашивается вывод, что Давид Игоревич - наиболее вероятный родоначальник этой династии...

[Аспарух]

Ratsha

А с учетом того, что пока ничего неизвестно об использовании князем Мстиславом-Андреем Всеволодовичем на своих печатях символа "процветший крест", то напрашивается вывод, что Давид Игоревич - наиболее вероятный родоначальник этой династии..

Скорее всего Давид Игоревич родоначальник династии Городенских князей. Возможно скоро в пользу этой версии найдутся и другие аргументы. При всём уважении к Назаренко, на счёт Понеманских Чернорусских князей у меня была чуйка!

А Историю Татищева я воспринимаю, как позднюю, немного попсовану летопись. Например Густынску!? Ну это так конечно моя чисто субъективная аналогия!

[konrad karlovich]

Аспарух

Хотя ряд исследователей считают что эта династия не прервалась. Вот статья Александра Васильевича Соловьёва "Городенские князья и Деремела"

Ratsha

Брали монголы Гродно во время "Батыева погрома" или нет? Если нет, то весь рассказ Нарбута о Юрие Глебовиче фантазия от начала до конца. А если брали, то, полагаю, что шанс на существование у этого персонажа таки есть.

Интересна аргументация А.В.Соловьева в пользу существования князя Юрия Глебовича, упомянутого у Нарбута. По указанной уважаемым Аспарухом ссылке- стр.76, примечание 17

[Ratsha]

konrad karlovich

konrad karlovich

Интересна аргументация А.В.Соловьева в пользу существования князя Юрия Глебовича, упомянутого у Нарбута. По указанной уважаемым Аспарухом ссылке- стр.76, примечание 17

Действительно, интересная аргументация.
Зачем Нарбуту выдумывать упоминание о том, что Гродно был некогда русским ("славянским") городом?
О том, что Гродно и летописный Городен - это один и тот же город, во времена Нарбута и Карамзина никто не знал. О местоположении столицы Городенского княжества тогда только гадали...
И если Карамзин ничего не писал о том, что Гродно был столицей русского удельного княжества, то Нарбут, который во многом опирался на труд Карамзина, взять этот факт мог либо из каких-то не дошедших до нас источников либо из собственного воображения. Но зачем?!

[Аспарух]

Вот ещё одна работа по истории Верхнего Понеманья - Для просмотра ссылки Зарегистрируйтесь

Вроде-бы пока ни кто не давал ссылку на неё?!

А по поводу князя Юрия Глебовича, хорошо бы почитать самого Нарбута. Может там и указано откуда он взял информацию. Где-то читал о том что он почерпнул её из не дошедшей до нас литовско - белорусской летописи.

В том же Волковыске в середине 13 в. встречаем князя Глеба, тестя Романа Данииловича, и литовского вассала.
По Нарбуту (в пересказе других авторов) выходит так что монголы разрушили и сожгли Гродно, при защите которого погиб князь Юрий Глебович, и тут же на пепелище пришли литовцы князя Эрдвида. Это известие не противоречит известиям ГВЛ о Верхнем Понеманье.

Цитата

У РІК 6764 [1256]. Потім рушив Данило на Ятвягів із братом [Васильком], і [з] сином Львом, і з Шварном, що був іще молодим, і послав [гінця] по Романа в Новгородок. І прийшов до нього Роман з усіма новгородцями і з тестем своїм Глібом, [князем волковийським], і з Ізяславом, з [князем] свіслоцьким 1, а з сеї сторони прийшов Сомовит, [князь лядський], з мазовшанами і підмога од Болеслава [Стидливого] із судомирцями і краків’янами. І рать була [така] велика, що можна було наповнити болота ятвязькі військом.

Цитата

У РІК 6768 [1260]А потім Данило-король, поїхавши, узяв [город] Волковийськ і Гліба 3-князя. Пославши їх, [бранців, у Холм, Данило] держав його, [Гліба], в честі, бо до Волковийська він їхав більше тому, що намагався схопити ворога свого, Войшелка і Тевтивила, але не застав їх обох 4 у городі. Він шукав їх по становищах, посилаючи людей, але не знайшов їх, бо великий обман вони удвох учинили були: схопив /421/ Войшелк сина його Романа 2. І ще послав [Данило] Михайла [Ростиславича], і пустошив він по [ріці] Зельві, шукаючи їх обох, але не знайшов їх.

Потім же, думаючи іти на Городен [і] гадаючи, що вони там обидва, [Данило] послав тому [гінця] по Льва, сина свого, і по людей своїх, і приїхали вони в город Мельник 5. Але коли він збирався іти до Городна і всі поспішали, то була із Ляхів у короля Данила вість, що татари пробувають у Ятвягах. Лев тоді сказав [Данилові] : «Вої твої голодні є і коні їх». А він, одповівши, сказав йому: «Ми пошлем сторожів до Визни». І дав Данило-король харчу воям досита і коням їхнім.

------------------------------------
Alexios

Цитата

:ссылка нерабочая (

Теперь исправил!

[Ratsha]

Аспарух

Аспарух

По Нарбуту (в пересказе других авторов) выходит так что монголы разрушили и сожгли Гродно, при защите которого погиб князь Юрий Глебович, и тут же на пепелище пришли литовцы князя Эрдвида

А в оригинале текст Нарбута здесь (S.95):
Для просмотра ссылки Зарегистрируйтесь

Цитата

859. R. 1241. Opustoszenie ziem Ruskich

Jednak?e Baty, nie dlugo na ten raz pogo?ciwszy na Rusi. Czerwonej, jako?my namienili wy?ej, lubo sam poszed? do W?gier, wyprawi? dw?ch wodz?w swojego wojska, Bajdara i Kajdana (1), pr?bowa? szcz??cia w Pol-

-------------------------------------

(1) Zdaje si?, ?e od imienia tego barbarzy?ca, posz?o nazwanie wi?z?w ?elaznych, Kajdany zwanych.

S. 95

szcze. Nim si? oni jednak posun?li ku Wi?le, zapewne w celu zabezpieczenia sobie ty?u, raptownie od Drohiczyna i Mielnika, odwr?cili si? na p??noc. Kajdan opustoszy? Grodno, Nowogr?dek, S?onim; inny oddzia? ?uck i Pi?sk w perzyn? obr?ci? Ostatni, Xi??e udzielny Grodzie?ski, ze krwi S?awia?skiej, Jerzy Hlebowicz, poleg? w obronie ojczyzny. Ca?y kraj, mi?dzy Bugiem i granica Litewsk? zosta? przez Kajdana, w ko?cu roku 1240 i na pocz?tku 1241. Dopiero, za nadej?ciem Pory ciep?ej, ten w?dz pouczy? si? przez Brze?? z Bajdarem i zacz?li dzia?a? przeciw Polszcze (1).

860. R. 1241.Zawojowana Erd?wi??a na Rusi.

Widz?c Xi???ta Litewscy, opustosze nie przez Tatar?w i opuszczenie przez pan?w naturalnych ziem Rusklich, s?siednich pa?stwu swojemu, gdy zapewne niema?a liczba ich mieszka?c?w szuka?a schronienia w Litwie, kt?rzy po ominionym przestrachu, gdy wr?cili do siebie, byd? mogli przewodnikami do zaw?aszczenia tych ziem. Dla tego?, je?eli w tej opoce postrzegamy Erd?wi???, zagartuj?cego ziemie mi?dzy Niemnem i Bugiem po?o?one, ?atwo dorozumiewamy si?, ?e niewiele musia? mie? trudno?ci. Tatarzy, poszli za Wis?? i a? w Szl?sku si? oparli. Xi???ta Rusi po?udniowej poopuszczali swo-

----------------------------------------

(1) Naruszewicz: 'T. IV. str. 303.

Ccылка (1) дана на Нарушевича. Надо думать, что на эту работу:
Для просмотра ссылки Зарегистрируйтесь
Правда, не думаю что там есть что-то о Юрие Гродненском.